Onder Mediadoctoren

Het wordt nooit meer normaal, verzucht dr. Crone. De anderhalvemetermaatschappij is een horrorbeeld voor beide mediadoctoren. Deze keer twee uiteenlopende wetenschappers, waar toch een lijn in blijkt te zitten. Frank Brandsma, senior docent/onderzoeker vergelijkende Literatuurwetenschap, is gespecialiseerd in de middeleeuwse Arthurliteratuur maar ook hij kijkt met interesse naar de huidige tijd. Brandsma deelt lessen over de zwarte dood, zoals de mentaliteitsverandering die erop volgde. Er kwam kritiek op de geestelijkheid die had gefaald, en er ontstond 'stervenskunde'. Aan de andere kant van het spectrum hebben we Jaap Kooijman, Universitair Hoofddocent Media & Cultuur, en gespecialiseerd in sterrenkunde. Hij vertelt over BN'ers die zichzelf tijdens corona niet relevant vinden (of niet zo relevant als zorgverleners), maar die toch belangrijk zijn voor ons zijn. Redacteur-in-ruste Folkert Coehoorn maakte een audiovertelling over zijn angstbeelden. Links bij deze uitzending: Linda's droom in Metro https://w

Buiten is het lente en het lijkt alsof niemand lijdt. Dat is natuurlijk niet zo. De Mediadoctoren verwonderen zich over coronabuddies en vertrouwen. Gast Maarten Reesink, docent bij Media & Cultuur aan de Universiteit van Amsterdam, ziet twee aandachtspunten vanuit zijn specialisme Animal Studies: allereerst natuurlijk zoonose, de ziekte-overdracht van dier op mens, en daarnaast onze relatie met huisdieren tijdens de crisis. Mirko Schaefer, Universitair Hoofddocent Nieuwe Media en Digitale Cultuur en hoofd van de Utrecht Data School, wil nu juist geen onderzoek doen. Hij verzet zich tegen fast science: soms is het beter dat een twitterrant geen academisch paper wordt. Hij waarschuwt tegen technologie als oplossing zien.

De crisis maakt dingen zichtbaar die voorheen onzichtbaar waren. Dr. Duits draagt een stukje voor uit haar Folia-column waarin ze betoogt dat dankzij corona duidelijk wordt hoe weinig digitaal ons alledaags leven eigenlijk is. Dr. Crone kijkt deze dagen graag naar Robert Jensen. Onze gast is Jaron Harambam, als postdoc verbonden aan het Instituut voor Informatierecht van de UvA en gespecialiseerd in complottheorieën. Nederlandse complotdenkers zien in corona een mediapaniek die het mogelijk maakt dat bepaalde zaken versneld doorgevoerd worden, zoals het afschaffen van contant geld. Tot slot verwonderen de mediadoctoren zich over de extra mimiek die vereist is als je lesgeeft voor de webcam. Het valt het beste te vergelijken met acteren uit de periode van de zwijgende film.

De berichten over de eerste coronadoden in onze omgeving beginnen te komen. Gaan we een nieuwe fase in? De Mediadoctoren merken dat ze nog steeds geen grip hebben op het leven onder het virus. Te gast is Liza Mugge, universitair hoofddocent politicologie aan de Universiteit van Amsterdam. Ze legt uit welke genderkwesties er spelen tijdens corona. Zowaar maakt dr. Crone zich sterk voor meer aandacht voor zulke onderwerpen tijdens crises. Redacteur Marijn Joop maakte een reportage bij RTV Focus. Radio is een oud medium waar mensen juist in deze tijd de voorkeur aan geven. Tot slot een inzending van promovenda Joleen Blom uit Denemarken. Zij verwondert zich over social gaming.

In de vijfde aflevering van de speciale coronareeks verwonderen de Mediadoctoren zich over mogelijke erfenissen. Zullen we aan corona een collectieve smetvrees overhouden of gaan we een tijd van hedonisme in? Dr. Duits mijmert over een hete zomer vol feesten, terwijl dr. Crone nu al opziet tegen alle mensen die post-corona zijn hand willen schudden. Te gast is Irene Stengs, hoogleraar antropologie van ritueel en populaire cultuur aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Ze legt uit hoe corona nu al onlosmakelijk verbonden is met rituelen. Van het carnaval tot het applaus voor de zorg, van de afgelaste feesten tot nieuwe herdenkingen. Onze redacteur Marius Kooij vertelt over corona in zijn studentenhuis, waar ze met zes mensen een mini-samenleving hebben opgezet compleet met zelfgeschreven coronalied.

Onbekendheid met de eigen grafische ongeletterdheid', of gewoon: statistische onkunde. De afgelopen dagen waande menigeen zich hoogleraar Toegepaste Statistiek en Datavisualisatie. De daadwerkelijke hoogleraar in dat specialisme, Casper Albers van de Rijksuniversiteit Groningen, kijkt met interesse naar de manier waarop leken grafieken interpreteren. Hij is onze gast in deze vierde speciale aflevering. Wij als mediadoctoren blijven ons verwonderen over de omgang met onzekerheid. Er is een historische gebeurtenis gaande, maar als je naar buiten kijkt zie je niks. Oud-redacteur Iris Verhulsdonk maakte speciaal voor een ons een reportage uit een lege Tweede Kamer. Hoe kijk je goed naar dat wat er niet is?

"Humor is eerder een aspirine dan een geneesmiddel", zegt Giselinde Kuipers in onze derde speciale aflevering over 'corona'. Deze keer verwonderen we ons met drie wetenschappers over verschillende aspecten. Kuipers is hoogleraar Sociologie aan de KU Leuven en is daadwerkelijk al gestart met corona-onderzoek. Ze verzamelt grappen en memes van over de hele wereld en heeft voor ons al wat inzichten over de inhoud, betekenis en functies van zulke humor. Hoogleraar Politicologie Tom van der Meer (UvA) doet doorlopend onderzoek naar vertrouwen. We scharen ons in tijden van crises om onze leiders, maar er moet ruimte blijven voor parlementair debat. Tot slot deelt Jeroen de Kloet, als hoogleraar Globalisation Studies (UvA) gespecialiseerd in China, zijn reflectie. Hij maakt een vergelijking met China en Hong Kong en pleit tegen grote verhalen over de betekenis van deze crisis. Link bij deze aflevering: De humorsurvey van Giselinde Kuipers waar u coronagrappen kunt uploaden. https://uvacommscience.eu.qualtrics.com/

In de tweede aflevering van onze speciale reeks over het coronavirus is dr. Crone pessimistisch gestemd, terwijl dr. Duits vrolijk wordt van de energie waarmee andere wetenschappers in de coronacrisis staan. We verwonderen ons samen met ReintJan Renes, lector gedragspsychologie aan de Hogeschool van Amsterdam, over de snelheid waarmee mensen complexe informatie verwerken. Marc van Oostendorp, onder andere hoogleraar wetenschapscommunicatie, ziet in de verschuiving van fysiek naar online onderwijs een kans om het grote publiek te laten zien hoe complex wetenschappelijk onderwijs is. Onze redacteur Frederique Teillers werkt bij het Noord-Hollands Dagblad en vertelt over haar coronadienst van de afgelopen dagen.

Nood breekt wetten, ook de regel van de Mediadoctoren om niet aan te sluiten bij de actualiteit. We schorten onze reguliere programmering op en komen we met een serie kortere afleveringen waarin we ons verwonderen over de (media)wereld in tijden van de coronacrisis. In deze eerste bijzondere aflevering bespreken we staatmanschap, universitaire communicatie, de culturele sector, ritueel mediagebruik, en dociliteit versus verantwoordelijkheid. De komende afleveringen nodigen we wetenschappers uit om vanuit hun specialisme te reflecteren op actuele ontwikkelingen.

Persvrijheid maakt deel uit van de vrijheid van meningsuiting en ligt daarmee aan de basis van een democratische samenleving. Nederland staat op plek 4 van de World Press Freedom Index, maar dat betekent niet dat Nederlandse journalisten niet te maken hebben met bedreigingen. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over persveiligheid. Dat doen we met Chris Klomp, freelance journalist gespecialiseerd in rechtspraak. We praten over de bedreigingen die hij krijgt, waarvan er onlangs één verstuurd werd als baksteen door de ruit. Daarnaast hebben we het over maatregelen die politie treft, steun van hoofdredacteuren en de vraag of bedreigingen leiden tot zelfcensuur. In het item komen voorbeelden van geweld tegen redacties aan bod.

Uiterst rechts is een relatief nieuwe benaming voor het cluster van radicaalrechts en extreemrechts. De grenzen tussen die twee groepen vervagen en dat bedreigt de liberale democratie. In dit eerste deel van een tweeluik over de buitenste kanten van het politieke spectrum, verwonderen de Mediadoctoren zich over het nieuwe rechtsradicalisme in Europa, en in Nederland in het bijzonder. Dat doen we met Sarah de Lange, hoogleraar Politicologie aan de UvA. We praten over aard, opkomst en doelstellingen. Aan bod komen ook radicalisering, normalisering en de rol van de media daarin. Redacteur Marijn Joop ging op bezoek bij de verloren derde mediadoctor Chris Aalberts, die sindsdien Forum voor Democratie heeft gevolgd.

In korte tijd zijn influencers een belangrijke speler op de advertentiemarkt geworden. Aan wat voor content worden reclames geplakt, wie zijn die nieuwe reclamemakers en welke grip heeft de maatschappij op hen? In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over influencers en ethiek. Dat doen we met programmamaker en columnist Cesar Majorana. We nemen influencers als cultureel verschijnsel onder de loep aan de hand van het Circuit of Culture van Stuart Hall. We hebben het daarom over productiepraktijken, representatie, consumptie, identiteit en (het gebrek aan) regulering. In het item bezoeken de redactieleden een influencerfabriek.

Onze planeet lijkt een eindige plek om te wonen. Rijke miljardairs nemen geen risico en zijn allang bezig met Plan B: weg van de aarde, op naar een nieuwe planeet! Maar waar kunnen we heen? Wie mogen er allemaal mee? En vooral: wie bepaalt dat? In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over alternatieven voor de aarde. Dat doen we met Laura Copier, universitair docent Media & Cultuur aan de Universiteit Utrecht en gespecialiseerd in de Apocalyps. We hebben het over bijbelse metaforen, selectievoorwaarden en lessen uit sciencefiction. De visie aan de podcasttafel neigt naar pessimisme: onze koloniale geschiedenis en ons hyperkapitalistische heden beloven weinig goeds voor wat de mens gaat doen als hij een nieuwe planeet tot zijn beschikking krijgt.

De honderdste aflevering van Onder Mediadoctoren was voor ons reden voor een feestje. Maar waarom eigenlijk? Wat is het nut van jubilea vieren? En hoe zijn we zo ver gekomen? Tijd voor reflectie, met fans, vrienden en drie bijzondere gasten: hoogleraar Rituele en Populaire Cultuur Irene Stengs, podcastkoning Botte Jellema en de verdwenen derde mediadoctor Chris Aalberts. Live vanuit Sexyland.

Als je een vraag hebt voor bol.com, kun je terecht bij chatbot Billie. Pas als hij je niet kan helpen, word je doorgestuurd naar een ‘echte’ medewerker. Vinden we dat eigenlijk wel fijn? In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over praten met computers. Dat doen we met Theo Araujo, universitair docent Communicatiewetenschap aan de UvA. We hebben het over de effecten van personalisering, de inzet van bots tegen eenzaamheid en zorgen zoals onderdanige vrouwelijke bots. In het interview spreken we met CEO Alexander Wijninga over chatbots en AI. In het item zoekt een luisteraar contact met de klantenservice van Onder Mediadoctoren.

Nepnieuws staat dankzij Trump volop in de belangstelling, maar desinformatie en misleidende media zijn niet nieuw. Het hoorspel The War of the Worlds zorgde in 1938 voor grote paniek omdat luisteraars dachten dat de marsmannetjes echt aanvielen. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over nep. Dat doen we met Jaap Kooijman, hoofddocent Media en Cultuur aan de UvA en auteur van Fabricating the absolute Fake. We hebben het over hyperrealiteit en representatie, over de aard van de werkelijkheid en de omgang met nepnieuws. In het interview spreken we met documentairemaker Marc Schmidt over waarachtigheid. De aflevering krijgt aan het einde een spannende wending.

Nederland is een land van tulpenvelden en grachten, maar ook van verjaardagskringetjes en algemene kneuterigheid. Dat laatste zie je niet snel in promoties voor ons kikkerlandje. Maar met welk verhaal wordt Nederland dan wel verkocht? De marketing van Nederland is met de loop van de tijd veranderd, gaat die nu alleen over bloemen en zuivel? In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over Hollandmarketing. Dat doen we met Toine Minnaert, docent aan Universiteit Utrecht en gepromoveerd op onderzoek naar nationale identiteit en cultuurbeleid. We hebben het over de viering van erfgoed, verspreiding van toerisme en de tegenstelling tussen de grote stad en de periferie. In het interview spreken we met Joost van Berkel, commercieel directeur bij attractie This is Holland. In het item spreken we verschillende mensen op de bloemenmarkt in Utrecht over koopgedrag van Nederlanders en toeristen.

Iedereen gebruikt sociale media, zo ook terroristen en organisaties zoals IS. Video’s van onthoofdingen hebben een tijd op media als Facebook en Twitter gecirculeerd en video’s van live massamoorden zijn gestreamd. Maar wat maken IS, FARC of de ETA nou precies voor media? Wat voor geweld tonen die? Hoe worden media ingezet voor propaganda, het zaaien van angst of als middel tot politieke verandering? Of zijn er ook positieve dingen die aan bod komen? In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over terroristenmedia. Dat doen we met Pieter Nanninga, universitair docent Midden-Oosten studies aan de Rijksuniversiteit Groningen. We hebben het over het doel van terroristenmedia, de distributie ervan en 9/11. Wat voor rol speelt religie hierin? En kan je zoiets tegengaan? In het item bespreken we wat je moet doen als je ‘per ongeluk’ iemand ontvoert.

Televisie voor kinderen komt in allerlei soorten en maten. Gedurfde programma's bij de VPRO, massaproductie bij de commerciëlen. De educatieve waarde van televisie voor kinderen wordt onderkend als het bijvoorbeeld gaat om Sesamstraat, maar tegelijkertijd zijn er ook veel zorgen over schadelijke effecten van tv op de jonge doelgroep. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over kindertelevisie. Dat doen we met Joke Hermes, lector Media & Burgerschap aan de Hogeschool INHolland en universitair docent aan de Universiteit van Amsterdam. We hebben het over schadelijke effecten versus betekenisgeving, klasse en smaak, en nostalgie. In het interview spreken we mediamaker Michiel Brongers, over kinderen als doelgroep en kinderdocumentaires. In het item bespreken we de kindertelevisiemagnaat Gert Verhulst en Studio 100.

Als je echt goed bent in CounterStrike, League of Legends of Fortnite, kan je een gouden toekomst tegemoet gaan. Competitief gamen is big business en de sector is allang volwassen. Toch onttrekt deze zich nog steeds aan de blik van mainstream media. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over eSports. Dat doen we met René Glas, docent en onderzoeker bij Media & Cultuur aan de Universiteit Utrecht, en gepromoveerd op onderzoek naar World of Warcraft. We hebben het over de geschiedenis van eSports, over verschillende verdienmodellen en over de relatie met 'echte' sport. Ook bespreken we de opkomst van streamen en de relatie daarvan met reguliere media. In het interview spreken we met eSports-consultant Ward Geene. Het item gaat over doping in eSports.